آثار و اهمیت حجاب در اسلام

حجاب همواره بخشی عمده از رسالت انبیاء و اولیاء ادیان و علما بوده است به طوری که یکی از وظایف علمای دین و جامعه مقوله عفاف است. اساس اسلام سعادت و نجات آدمی است و باورهای دینی و احکام اخلاقی و فقهی در احکام الهی مربوط به پوشش زن نیز با این فلسفه و حکمت حکیمانه صادر شده است. زن با رعایت حجاب اسلامی، به تهذیب و تزکیه نفس و ملکات نفسانی پرداخته و قرب الهی را فراهم ساخته و زمینه رشد معنوی مردان را هم در اثر حفظ نگاه فراهم می‌کند. حجاب از کارکرد اجتماعی نیز برخوردار است، غرایز و التهاب جسمی و معاشرتهای بی بندوبار را کنترل و بر تحکیم نظام خانواده افزوده و از انحلال کانون محکم زناشویی جلوگیری و امنیت اجتماعی را فراهم می‌سازد. حجاب و پوشش اسلامی و به تبع آن، حفظ نظام خانواده نیز از آن رو ارزش دارند که تأمین کننده سعادت آدمی و منشاء قرب الهی هستند.

اهمیت و ضرورت حجاب
اهمیت حجاب و پوشش اسلامی تا جایی است که خداوند متعال در بسیاری از سوره‌های قرآن از آن به عنوان یک ضرورت یاد می‌کند و آن را حافظ انسان در برابر بسیاری از بیماری‌های جسمی و روانی می‌داند از نظر اسلام حجاب فقط اختصاص به زن ندارد بلکه نوعی پرده است که در روابط میان زن و مرد وجود دارد. در اسلام حجاب مانع گمراهی و خودنمایی و حافظ حرمت و از آداب عفت و حیا است. هدف اسلام از حجاب آن است که زن مسلمان با فراغت کامل بتواند وظایف و رسالت اساسی خویش را انجام دهد که حفظ نسل انسان، پرداختن به شئون خانه وخانه داری، تربیت کودک و اهمیت دادن به آن است. دین مبین اسلام حجاب را به عنوان عامل مهم حفظ و اعتلای شخصیت فردی و تحکیم بنیان خانوادگی و عفت و اخلاق اجتماعی بر زن واجب فرموده است و حضرت یوسف و مریم را به عنوان اسوه‌های عفاف و پاکی معرفی نموده است، لذا با توجه به مطالب فوق اهمیت و ضرورت حجاب معلوم خواهد شد.

حجاب اسلامی عبارت است از حفظ حیای زن، اولاً با چشم فرو بستن از نگاه به نامحرم، ثانیاً پوشاندن اندام با چادر. پس حجاب درلغت به معنای مانع، پرده و پوشش آمده است ولی هر پوششی حجاب نیست بلکه آن پوششی حجاب نامیده می‌شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد. در این نوشتار مراد ما از حجاب، پوشش اسلامی است و مراد از پوشش اسلامی زن، به عنوان یکی از احکام وجوبی اسلام این است که زن هنگام معاشرت با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه گری وخود نمایی نپردازد. البته حجاب فقط در پوشش بدن خلاصه نمی‌شود بلکه در قرآن چندین نوع حجاب ذکر گردیده است مانند: الف) حجاب و پوشش درنگاه: (قل للمومنات یغضضن من ابصارهن ، ای رسول به زنان مؤمن بگو تا چشمها را ازنگاه ناروا بپوشانند) ب) حجاب گفتاری زنان در مقابل نامحرم: (فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض ، پس زنهار نازک و نرم با مردان سخن نگویید، مبادا آن که دلش بیمار هوا و هوس است به طمع افتد) ج) حجاب رفتاری زنان در مقابل نامحرم: به زنان دستور داده شده است به گونه‌ای راه نروند که با نشان دادن زینت‌های خود باعث جلب توجه نامحرم شوند (و لا یضربن بارجلهن لیعلم ما یخفین من زینتهن ، و آن طور پای به زمین نکوبند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم گردد).

حجاب از نظر محیط خانوادگی
یکی از عوامل اساسی که در شخصیت فرزندان شکل دهنده است محیط می‌باشد که شامل خانواده، مدرسه و جامعه می‌شود، محیط سالم به دور از سخنان ناپسند و کردار زشت به ویژه اعمال منافی عفت در رشد شخصیت روحی و اخلاقی فرزندان اهمیت فراوان دارد و محیط ناسالم نیز در تزلزل و سقوط شخصیت آنان بسیار مؤثر است لذا محیط فرزندان اهمیت فراوان دارد و محیط ناسالم در تزلزل و سقوط شخصیت آنان بسیار مؤثر است لذا محیط فرزندان از نوزادی تا جوانی باید کاملاً از اعمال زشت و دور از اخلاق، پاک باشد.

آثار و اهمیت حجاب
موفقیت‌های معنوی: حجاب بالهای فرشته‌های زمین است، زن پوشیده از بین خود و خدای خود، خداوند را برگزیده است و از بین احکام دین و خواسته‌های نفس به احکام دین رو کرده است.

مصونیت و آرامش زن: زنی که دیده نشود مورد طمع قرار نمی‌گیرد امنیت و آرامش خاطر از آثار بارز حجاب اسلامی است انسان در پناه محافظ، احساس آرامش بیشتری دارد پوشش دینی نیز نگهبان زن از نگاه‌های آلوده وآسیب های احتمالی است که به زن مصونیت و آرامش می‌بخشد و هر چه این پوشش کامل‌تر گردد درصد امنیت و حفاظت آن بالاتر می‌رود.

سلامت و زیبایی: حجاب اسلامی تجلی زیبایی‌های معنوی زن است بدون شک حجاب دینی، زن را از آفات وبیماری های بسیاری بیمه می‌کند و می‌تواند طراوت وجمال او را پایدار سازد. زحمت حجاب حق بیمه‌ای است که زن برای حفظ آرامش و سلامت آرامش خود می‌پردازد زیرا حجاب پرده‌ای است که از ورود تیرهای نگاه، سخنان بیهوده و مشکلات دیگر به درون محیط امن او جلوگیری می‌کند زن بی حجاب آسیب پذیر است وقتی که زن از حجاب دینی خود خارج می‌گردد آفات فراوانی سلامت او را از بین می‌برد. حجاب، زن را پاینده‌تر ، سالم‌تر و پاکیزه‌تر نگاه می‌دارد.

کاهش مفاسد: پوشیدگی زنان و رفتار متین جوانان در اجتماع همواره سدی محکم در برابر وسوسه‌های شیطانی بوده است. مقایسه آمار جنایات جنسی در جامعه نشان می‌دهد که زنانی که دارای پوشیدگی و محجبه هستند نقش مهمی در کاهش مفاسد اجتماعی دارند زیرا بسیاری از جنایات جنسی، با عفت و پاکدامنی جوانان و حجاب زنان از بین می‌رود. وقتی که عفت در نگاه و رفتار و کردار وجود داشته باشد تحریکات جنسی، هیجانات و عشقهای کاذب که بسیاری از جوانان را گرفتار کرده است نیز از میان می‌رود و سلامت اخلاقی نیز بر جامعه حاکم می‌شود.

فلسفه حجاب در اسلام
فلسفه حجاب از نظر شهید مرتضی مطهری به شرح زیر می‌باشد:
آرامش روانی: نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرت‌های نادرست و بی بندوبار ، هیجان‌ها و التهاب‌های جنسی را فزونی می‌بخشد، غریزه جنسی، غریزه‌های نیرومند، عمیق و دریاصفت است، هرچه بیشتر اطاعت شود سرکش‌تر می‌گردد همچون آتشی است که هر چه بیشتر به آن خوراک بدهند شعله ور تر می‌گردد. همانطور که بشر اعم از زن و مرد در ناحیه ثروت و مقام از تصاحب ثروت و از تملک جاه و مقام سیر نمی‌شود، اشباع نمی‌گردد. در ناحیه جنسی نیز چنین است، هیچ مردی از تصاحب زیبارویان و هیچ زنی از متوجه کردن مردان و تصاحب قلب آنها و هیچ دلی از هوس سیر نمی‌شود و از طرفی تقاضای نامحدود خواه و ناخواه انجام نشدنی است و همیشه مقرون است به نوعی از محرومیت. دست نیافتن به آرزوها به نوبه خود منجر به اختلالات روحی و بیماریهای روانی می‌شود. چرا در دنیای غرب این همه فشارهای روانی تنش زا زیاد شده است؟ علتش شیوع برهنگی و تحریکات فراون سکسی است که به وسیله جراید، نمایش‌ها، مجالس و پارتی‌ها انجام می‌شود و آزادی روابط بین زن و مرد است که هر وقت بخواهند به روابط جنسی نامشروع روی می‌آورند و همه میدانیم که در وقت جوانی، قوای عملی در انسان به اوج خود می‌رسد و غریزه جنسی دارای چنان قوتی می‌شود که غریزه حفظ وجود و خودخواهی را مغلوب می‌کند و آنچنان قوی می‌شود که به خاطر آن علاوه بر بیماری‌های روانی که به آن دچار می‌شود ممکن است به خاطر آن خود را به هلاکت برساند.

استحکام پیوند خانوادگی: شکی نیست که هر چیزی موجب تحکیم پیوند خانوادگی و سبب صمیمیت رابطه زوجین گردد. برای کانون خانواده مفید است و در ایجاد آن باید حداکثر کوشش مبذول شود و بالعکس هرچیزی که باعث سستی روابط زوجین گردد به حال زندگی زیانبار است و باید با آن مبارزه کرد اختصاص یافتن التذاذهای جنسی به محیط خانوادگی در کادر ازدواج مشروع، پیوند زن و شوهری را محکم می‌سازد و موجب اتصال زوجین جوان به هم می‌شود. ازدواج درقدیم از اهمیت زیادی برخوردار بود و یکی از آرزوهای شیرین جوانان بود، به همین دلیل زوجین آنرا عامل خوشبختی و سعادت همدیگر می‌دانستند ولی امروزه کامیابی‌های جنسی زیاد شده و در غیر کادر ازدواج به حداعلی رسیده است. معاشرت‌های آزاد و بی بندوبار پسران و دختران، ازدواج را از یک وظیفه و تکلیف وبه صورت محدودیت در آورده است.

استواری اجتماع: کشانیدن تمتعات جنسی از محیط خانه به اجتماع، نیروی کار و فعایت اجتماع را ضعیف می‌کند. بر خلاف مخالفین حجاب که حجاب را موجب فلج کردن نیروی نیمی از افراد اجتماع می‌دانند، بی حجابی و ترویج روابط آزاد جنسی موجب فلج کردن نیروی اجتماع است. آنچه که موجب فلج کردن نیروی زن است حبس کردن استعدادهای اوست نه حجاب و عفت که عامل مهمی برای رشد و شکوفایی زن است؛ و جوانان به خصوص دختران با پناه بردن به حجاب و عفت جنسی بهتر می‌توانند از آزارهای مردان پست و چشم چران در امان باشند و بیشتر استعدادهای آنها شکوفا شود. حفاظ و پوشش اسلامی محدودیت نیست که زن را در خانه محبوس و از کار و تحصیل محروم نماید بلکه حجاب و عفاف و محدود شدن کامیابی‌های جنسی در محیط خانواده به بهداشت روانی جامعه و مصونیت از ابتذال و انحطاط و حفظ شئون محیط کار و فعالیت کمک می‌نماید. پوشاندن اندام و موی و زینت‌های زنانه به جز صورت و دست مانع و مخل فعالیت نیست.

ریشه‌های (بی حجابی) بدحجابی:
موفقیت‌های معنوی: انسان به خاطر برخورداری از قوه شهوت که درون نفسش قرار دارد اگر بدون توجه به ارزشهای دینی و اخلاقی به خواسته‌های نفسش پاسخ مثبت دهد او را به انسانی هوسران مبدل می‌سازد، برخی از زنان فقط به خاطر هوسرانی، به تنوع لباس،آرایش، زینت و خودنمایی در جامعه می‌پردازند؛ از این روز هزینه و وقت زیادی را صرف این کارها می‌کنند.

ضعف ایمان: بی حجابی فقر فرهنگ دینی است. فرامین الهی و از جمله حجاب اسلامی، از سوی خداوند متعال به بشر ابلاغ گردیده است و رعایت آن نیز واجب شده است. بنابراین کسانی که از اعتقاد به خدا در شک و تردید به سر می‌برند و قلب آنها از ایمان به خدا و محاسبه روز جزا به مقام اطمینان نرسیده، و تا زمانی که این مشکل اعتقادی برطرف نشود بهبودی حاصل نمی‌گردد چرا که ایمان به خداوند مادر تمام ارزشهاست.
غربزدگی: تقلید از غرب یکی از مشکلات زنان مسلمان بوده است که بدون کمترین تفکر و تحلیلی از زندگی زن غربی به او اظهار تمایل می‌کنند. خمیرمایه اصلی این تقلید را جهل و هوس تشکیل می‌دهد. غرب به دنبال گرفتن حجاب زن چیزی به او نداده است بلکه به دنبال آن ارزش‌های دیگر او را ربوده است.
ازدواج: عده‌ای از دختران و جوانان خودنمایی و سپس ارتباط با نامحرم را پلی برای رسیدن به ازدواج می‌پندارند. آن‌ها گمان برده‌اند که اظهار زیبائی های زنانه می‌تواند جوانان را به آنها راغب کند غافل از اینکه با این همه خودنمایی و ارتباط و دوستی با جوانان و خوشروئی هایی که با جوانان دارند، آنان هرگز به ازدواج با آنها تن درنمی دهند چرا که بی تقواترین مرد جامعه برای ازدواج خود به دنبال عفیف‌ترین دختر می‌رود جوانان بی تقوا از دختران خود نما برای لذت‌های موقتی خود استقبال می‌کنند نه برای ازدواج.
ضعف حیا: ضعف این صفت از سستی اعتقاد به مبداء و معاد سرچشمه می‌گیرد و بی حجابی از مصادیق بارز بی حیائی است که از ضعف ایمان ناشی می‌شود. پوشش و حیا تفکیک ناپذیر است و تا جلوه‌ای از حیا در زنی وجود داشته باشد، پوشش او نیز با جدیت مراعات می‌شود. زنان با حیا کسانی هستند که با پوشش کامل خود از نمایش بدن، موهای سر و زینت‌های خود شرم می‌ورزند. بی حجابی زنان و دختران جوان از دوستان بی حیا، فیلم‌های مبتذل، جهل به ارزش والای عفت وحیا و فرهنگ اقوام و خانواده به ویژه روحیه مادر و پدر سرچشمه می‌گیرد.

نقش بی بندوباری وبد حجابی در شیوع فساد:
تأثیر فوق العاده محیط در سازندگی بر کسی پوشیده نیست؛ از این رو هر امری که موجب عفت و پاکی عمومی و تعادل فکری، روانی و اخلاقی جامعه و رشد شخصیت انسان گردد برای اجتماع مفید و لازم است از آن جا که زندگی انسان جمعی و اجتماعی است جامعه به مثابه خانه و خانواده است که حفظ حریم عفاف و اخلاق در آن حیاتی است. پاکی و آلودگی آن نقش مهمی در سرنوشت افراد بویژه فرزندان و نسل نوخاسته دارد. بانویی که حجاب و شئون اسلامی را رعایت نمی‌کند، با رفت و آمد در سطح اجتماع، عامل غفلت و فراموشی مراقبت الهی و باعث کوری دل‌ها در جامعه می‌گردد و از یک سو گناه و رفتار ناهنجار لاقیدی و خودنمایی فساد انگیز را نشر و ترویج می‌کند و دیگر زنان را به این بلای خانمانسوز گرفتار می‌کند و از سوی دیگر به جهت تاثیرات عاطفی و جنسی زن بر مردان، دل آنان، به خصوص جوانان را در میدان جاذبه خویش گرفتار ساخته و غریزه شهوت آن‌ها را مشتعل می‌نماید. از نتایج زیانبار آن، شیوع انحرافات جنسی و رنج جسمی و روانی شدید است و چه بسا روزگار آدمی را سیاه می‌کند. خداوند در قرآن می‌فرماید آن‌هایی که دوست دارند زشتی و فحشا شیوع پیدا کند عذابشان شدید است چه برسد به این که اعمال و گفتار خود اشاعه فحشا می‌کند. مراد از فحشا هر گونه رفتار و گفتاری است که زشتی آن بزرگ است، اعم از اینکه بی حجابی وبدحجابی و انحرافات جنسی باشد؛ بنابراین جوانان و زنان با فروافکندن لباس حیا و پوشش دینی، همانند آتش سیاری می‌شوند که به هر جا گام نهند آن جا را آتش می‌زنند و شخصیت جوانان و نوجوانان را دچار حریق می‌سازند. راستی چه آتش سوزی‌ای بدتر از این وجود دارد که خرمن توانایی‌ها و استعدادهای خود و نسل جدید را می‌سوزانند و شخصیت و انسانیت آنان و خویشتن را تباه می‌سازند.

خلاصه و نتیجه گیری
موضوع حجاب و پوشش ویژه زنان اختصاص به آئین اسلام نداشته و ندارد ، بلکه پوشش خاص زنان، در همه آئین‌های آسمانی مانند مسیحیت و یهودیت نیز مطرح بوده است. چنان که در آئین زردشتیان حجاب وجود داشته است و هم اکنون نیز در میان زنان سنتی که بر آئین پیشینیان زندگی می‌کنند و از فرهنگ مسلط زمان رنگ نگرفته‌اند هم چنان پوششی نزدیک به حجاب اسلامی رعایت می‌شود. آثار باقی مانده از ملتها و اقوام پیشین در آئین‌ها و فرهنگ‌های مختلف حکایت از آن دارد که زنان معمولاً پوشیده‌تر از مردان بوده‌اند. تصاویر حضرت مریم در نقاشی‌های کهن‌تر مسیحیان یا پوشش زنان راهبه که به تبعیت از حضرت مریم، خود را وقف مسائل معنوی و خدمت به بندگان خدا کرده‌اند دقیقاً معیارهای حجاب رایج در میان مسلمانان را دارد و از نظر معیارهای قرآنی و روایی، حجابی کامل به حساب می‌آید.
این واقعیت نشان می‌دهد که اصل حجاب زنان پدیده‌ای جغرافیایی، تاریخی و نشات گرفته از شرایط آب و هوایی خاستگاه اسلام یا علاقه شخصی پیامبر اکرم (ص) و مردم یا شرایط خاص مردم جزیره العرب نبوده است بلکه دیدگاه اسلام در تائید آموزه‌های ادیان آسمانی قبل از خود است.

پیشنهادات جهت تقویت حجاب در جامعه:
تقویت ایمان و اعتقاد:در زن و مرد باید باور استوار و ایمان عمیق ایجاد شود.
سرمشق قراردان الگوهای والا: الگوها در ساختار روحی و رفتاری نقش مهمی دارد.
تشویق: زنان با حجاب و پاکدامن، به خصوص در مدارس و دانشگاهها مورد تشویق قرار گیرند.
ارائه برنامه‌ها و فیلم‌های مفید و آموزشی
قائل شدن ارزش برای فرهنگ اصیل و دینی و زنان با حجاب
ترویج فرهنگ غیرت
بیان اهمیت و ضرورت حجاب در مدارس
ا---------------
منابع ومآخذ :
مطهری، مرتضی، مساله حجاب، انتشارات صدرا
اشتهاردی، محمد، پوشش زن در اسلام، معاونت روابط و تبلیغات
اکبری، محمد رضا، حجاب درعصر ما، انتشارات پیام آزاده
نوابی نژاد، عفت، زن جوان و پوشش اسلامی، نشر مؤلف
کوهی، محمد رضا، آسیب شناسی شخصیت و محبوبیت زن، انتشارات اتقان
نویسنده : حجت الاسلام ابوالقاسم دهقان چناری