حکم امام و بازتاب جهانی

* و رشدی به پایان می‌رسد
حضرت امام (ره) از مدت‌ها قبل این وقایع را دنبال می‌کردند. به طوی که این وقایع بر وضعیت جسمی ایشان نیز فشار می‌آورد. یکی از اعضای تیم پزشکی ایشان نقل می‌کند " شبی که فردای آن روز، حکم اعدام سلمان رشدی را صادر کردند برای ایشان بسیار شب بحرانی بود. که البته ما فهمیدیم: ایشان چند شبی بود خواب نداشتند بسیار بی قرار بودند، دیرتر می‌خوابیدند. تعداد ریتم قلبشان بالا بود. ما پیش خودمان برایمان سؤال پیش آمده بود که چی شده، مشکل چیست؟ حضرت امام در این ساعت از شب باید خواب باشند و نباید قلبشان مثلاً بیشتر از 60 تا 65 تا بزند. چطور است که ریتم قلبشان بالاست این نوساناتی که روی دستگاه ایجاد می‌شد، جریان چیست؟
پزشکان هم معاینه می‌کردند و مساله ای نبود. بعد از اینکه ایشان فتوای اعدام سلمان رشدی را اعلان کردند تازه ما فهمیدیم که ایشان حدود یک هفته، واقعاً اذیت می‌شدند حالا یا مطالعه داشتند یا اینکه بهرحال چه بود، نمی‌دانم ولی بسیار آشفته و مضطرب بودند. "

در نهایت حکم نهایی از سوی ایشان صادر می‌شود. آقای انصای قائم مقام موسسه نشر آثار حضرت امام می‌گوید، در آن روز به حضور امام (ره) رسیده و گفتم: آقا، قضیه این کتاب آیات شیطانی وشهادت مسلمانان را که شنیده‌اید نظرتان چیست؟ ا مام در پاسخ می‌گوید: من همین الان می‌خواستم به شما بگویم که بروید و به دولت بگویید که فردا را عزای عمومی اعلام کنند.
آقای انصاری راهی ابلاغ فرمان امام به هییت دولت می‌شوند که ناگهان ساعتی بعد رادیوی جمهوری اسلامی ایران اقدام به پخش اعلامیه مهمی ازجانب امام می‌نماید.

بسمه تعالی
انا لله وانا الیه راجعون
به اطلاع مسلمانان غیور سراسرجهان می‌رسانم، مؤلف کتاب آیات شیطانی که علیه اسلام و پیامبر و قرآن تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن محکوم به اعدام می‌باشند. از مسلمانان غیور می‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آنان را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرات نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هرکس در این راه کشته شود، شهید است ان شاء الله. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد ولی خود قدرت آن را ندارد، او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد.
والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاته
روح الله الموسوی الخمینی 25/11/1367

* رشدی اگر زاهد زمان شود باید کشته شود
کمی بعد ازانتشاراین خبر از سوی دفترامام (ره) اطلاعیه‌ای بدین شرح صادر شد: رسانه‌های گروهی استعماری خارجی به دروغ به مسیولین نظام جمهوری اسلامی نسبت می‌دهند که اگر نویسنده کتااب آیات شیطانی توبه کند، حکم اعدام او لغو می‌شود. حضرت امام خمینی (مد ظله) فرموده‌اند: سلمان رشدی اگر توبه کند و زاهد زمان شود بر هر مسلمان واجب است با جان و مال، تمامی هم‌خود را به کار گیرد تا تا او را به درک واصل کند.
حضرت امام اضافه کردند: که اگر غیر مسلمانی از مکان او مطلع گردد و قدرت این را داشته باشد تا سریع‌تر از مسلمان او را اعدام نماید، بر مسلمان واجب است آنچه را در قبال این عمل می‌خواهد به عنوان جایزه یا مزد عمل به او بدهند.
با انتشار این فتوا موجی از شور جهان اسام را فرا می‌گیرد و جریان اهانت به اسلام برای همیشه دفن می‌شود.

* بازتاب‌های داخلی و خارجی فتوای امام (ره)
سایر مراجع دینی قم و مشهد در حمایت از این حکم شرعی و اعلام اعتراض به انتشار این کتاب درس‌های خود را تعطیل کردند. آیت‌الله خامنه‌ای که آن زمان رئیس‌جمهور بودند، در پیامی رادیویی به تبیین حکم امام (ره) پرداختند و حمایت کامل دولت را از آن اعلام کردند. دولت نیز در همین راستا روز چهارشنبه 26 بهمن 1367 را عزای عمومی اعلام کرد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز با صدور بیانیه‌ای از حکم امام حمایت کردند و اقشار مختلف مردم و سایر مسئولان حکومتی نیز به حمایت از این حکم و اعتراض به حمایت انگلیس و آمریکا از اقدام علیه اسلام پرداختند. تظاهرات مردمی در ایران و سایر کشورهای اسلامی آغاز شد و مسلمانان انگلیس اقدامات اعتراضی خود را گسترش دادند.

* وحشت اروپا از فتوای امام با فراخواندن سفرای خود
شاید اولین قدم برای واکنش رسمی را در خصوص کتاب سلمان رشدی را مجلس شورای اسلامی در آن زمان برداشت. واکنشی که در قبال اقدام هتاکانه اتحادیه اروپا در فراخواندن سفرای آنان در اعتراض به حکم امام انجام شد. در آن زمان بنابر تصمیم جامعه اقتصادی اروپا سطح روابط با ایران به پایین‌ترین حد خود تنزل داده شد و در ابتدای اسفند 67، سفرای 12 کشور اروپایی به کشورهای خود فرا خوانده شدند و هرگونه تماس در سطح بالا با دولت ایران را لغو کردند.
البته دولت ایران نیز متقابلاً سفرای خود را از آن کشورها به ایران فراخواند. درهمان زمان امام خمینی (ره) در پیام خویش چنین تأکید نمودند: «... آیات شیطانی کاری است حساب‌شده برای زدن ریشه دین و دین‌داری و در رأس آن اسلام ... استکبار غرب شاید تصور کرده است از این که اسم بازار مشترک و حصر اقتصادی را به میان بیاورد ما درجا می‌زنیم و از اجرای حکم خداوند بزرگ صرف نظر می‌نماییم.»

* ایران گلوگاه استعمار پیر را قطع می‌کند
در نهم اسفند، مجلس شورای اسلامی طی جلسه فوق‌العاده‌ای با اعلام یک ضرب‌الأجل یک‌هفته‌ای برای انگلیس، تداوم رابطه سیاسی با دولت انگلیس را به عذرخواهی مقامات انگلیسی و تجدید نظر آنان در مواضع غیر اصولی‌شان نسبت به جهان اسلام و کتاب «آیات شیطانی» مشروط ساخت. بنابر این مصوبه در صورتی که انگلیس در عرض یک‌هفته علیه انتشار آیات شیطانی اعلام موضع نمی‌کرد، روابط سیاسی و دیپلماتیک با آن کشور به‌طور کامل قطع می‌گشت.
دولت انگلیس نیز در یک عقب‌نشینی آشکار اعلام نمود که خواهان قطع روابط با ایران نیست و در تاریخ 13 اسفند، جفری هاو، وزیر خارجه انگلیس بدون مخالفت با تداوم انتشار آیات شیطانی و بدون محکوم کردن اهانت به مقدسات مسلمانان، اعلام کرد که این کشور به اسلام احترام می‌گذارد و خود را از ماجرای انتشار آیات شیطانی جدا می‌داند.
اما چون این اظهارات و موضع‌گیری‌ها فاقد عذرخواهی رسمی و علنی لندن از مسلمانان بود، در تاریخ 16 اسفند 67 وزارت امور خارجه ایران طی بیانیه‌ای در پایان مهلت یک‌هفته‌ای به دولت انگلیس برای اصلاح مواضع خود در قبال کتاب موهن آیات شیطانی، به علت عدم تحقق خواسته مجلس شورای اسلامی، قطع کامل روابط سیاسی ایران با انگلیس را اعلام کرد.

* اروپا تسلیم می‌شود
گرچه جامعه اقتصادی اروپا تلاش فراوانی را برای برگرداندن نظر دولت ایران انجام دادند، امادر نهایت با استقامت نظام آن‌ها مجبور شدند، از موضع خود عقب نشینی کنند و سفرای خود را به ایران بازگردانند.
گرچه سردی روابط ایران با بریتانیا و حتی اتحادیه اروپا تا 10 سال ادامه یافت.
البته رسانه‌های اروپایی تلاش کردند که نشان دهند که اعتبار این حکم با رحلت حضرت امام باطل می‌شود، اما مقام معظم رهبری با تاکید بر وجوب اجرای این حکم این سناریوی کشورهای غربی را برهم زدند.

*عقب نشینی دولت اصلاحات
با به قدرت رسیدن اصلاح طلبان، دولت خاتمی که به دنبال برقراری رابطه بین ایران و کشورهای اروپایی برآمد و برای این کار ابتدا از تخطئه حکم حضرت امام آغاز کرد.
در ملاقات وزیران امور خارجه وقت ایران و بریتانیا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل سال 1998 میلادی، کمال خرازی، وزیر امور خارجه وقت ایران در آن سال اعلام کرد که دولت جمهوری اسلامی ایران نه قصد دارد زندگی نویسنده آیات شیطانی را تهدید کند و نه هیچوقت فعالیتی برای این کار کرده است.
این اظهارات و گفت‌وگوهای دوجانبه سبب شد روابط ایران و بریتانیا دوباره به سطح سفیر ارتقا یابد و بخشی از نگرانی‌های غرب مرتفع شود. در کنار مطبوعات و نشریات اصلاح طلبان تلاش کردند پایه‌های فقهی این جریان را زیر سئوال ببرند، تلاش‌هایی که در خارج با رهبری مایک لدین صهیونیست شناخته شده پیگیری شد. با شدت گرفتن حملات بر علیه این فتوا مقام معظم رهبری بار دیگر این فتوا را تأیید کرد.

*رهبری حرف آخر را می‌زند
ایشان در پیام حج خود، بار دیگر سلمان رشدی را مرتد و مهدور الدم خواندند که بیشتر تحلیلگران، این توصیف را به معنای تجدید فتوای آیت الله خمینی ارزیابی کردند.
در کنار این حسن قشقاوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست خبری خود در بهمن ماه سال 86 در پاسخ به این پرسش که "آیا فتوای آیت الله خمینی در باره سلمان رشدی پابرجاست؟ " گفت که مکانیزم فتوای شرعی با مکانیزم تصمیم سیاسی متفاوت است و فتوای شرعی تا زمانی که لغو نشود پابرجا است.

* شوالیه شیطان
سلمان رشدی، نویسنده هندی تبار بریتانیایی، با داشتن 11 کتاب و دریافت دست کم چهار جایزه معتبر ادبی، در ژوئن سال 2007 میلادی از سوی ملکه الیزابت دوم، لقب شوالیه گرفت که باعث شد او بار دیگر در مرکز توجه‌ها قرار بگیرد.
اعطای این لقب، واکنش‌هایی را در کشورهایی به دنبال داشت که پیش از آن به انتشار کتاب آیات شیطانی اعتراض کرده بودند. مقامات ایرانی هم در این دسته قرار داشتند. از جمله غلامعلی حداد عادل، رئیس وقت مجلس شورای اسلامی ایران اعلام کرد که اقدام بریتانیا در دادن این لقب به سلمان رشدی، بی جواب نخواهد ماند.

* پایان مظلومیت اسلام
به نظر می‌رسد تمام تحولاتی که در عرصه روابط بین الملل در مورد فتوای امام رخ داد، این حکم سبب شد تا مظلومیت مفدسات اسلام در عرصه بین الملل به پایان برسد.
در حقیقت این فتوا از نظر بین المللی، در مجموع، هزینه اهانت یا چیزی را که اهانت به ادیان تلقی می‌شود، برای نویسندگان، روزنامه نگاران و کسانی که بازیچه شیطان هستند،‌ را بالا برد.
به تدریج صدای اعتراضات مسلمان نسبت به انتشار این کتاب بلند شد و عده‌ای از مسلمانان در شهر برادفورد صدها نسخه از این کتاب را به آتش کشیدند.
در سایر کشورهای مسلمان نیز از جمله در پاکستان و هند اعتراض خود را با تظاهرت های گسترده نشان دادند که به کشته شدن چندین تن انجامید.
منبع: موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی