امام کاظم(ع) اسوه صبر و مقاومت

دوره امامت امام کاظم علیه السلام از دوره‌های سخت و توان فرسای تاریخ امامت است. در این دوره, امام موسی بن جعفر علیه السلام با دو مشکل مواجه بودند. یکی از این مشکلات, ارتباط مستقیم با حاکمیت نامشروع خلفای عباسی داشت. مشکل برخورد با خلفا و مقابله با تبلیغات مسموم و اقدامات کینه توزانه آن‌ها همواره به عنوان یک مشکل اساسی شیعه وجود داشت. ولی مشکلی که امام کاظم علیه السلام اختصاصاً در دورهٔ امامت خویش با آن روبرو بود, مشکل درونی شیعیان در این زمان بود. این مشکل درونی, انشعابی بود که در این دوره در میان شیعیان به وجود آمده بود و از این نظر اتحاد و یکپارچگی شیعیان در معرض خطر قرار داشت. توضیح آن که پس از شهادت امام جعفر صادق علیه السلام, برخی از شیعیان دربارهٔ شناخت امام و این که جانشین امام ششم چه کسی است, گرفتار تردید و عدم شناخت شدند.

این گروه در اثر پاره‌ای از عوامل درونی و بیرونی, به امامت اسماعیل که یکی از فرزندان امام جعفر صادق (ع) بود و در زمان حیات پدر بزرگوارش فوت کرده بود, قائل شدند و اسماعیلیه نام گرفتند. گرچه پیدایش این فرقه موجب بزرگ‌ترین انشعاب در میان شیعیان بود ولی امر انشعاب به همین مورد محدود نگشت و گروه‌های دیگری نیز ظاهر شدند و هر کدام دربارهٔ امامت اعتقاداتی پیدا کردند, به طوری که نوبختی می نگارد, در این زمان شیعیان به شش فرقه تقسیم شدند.
اوضاع و احوالی که به دلیل انشعاب, در میان شیعیان به وجود آمده بود, موجب شد رهبر شیعیان با دشواری خاص مواجه گردد, اما امام کاظم علیه السلام با علم و تدبیر امامت, جامعه شیعه را سامان داد و این ساماندهی آن گونه کارساز و مؤثر واقع شد که نه تنها شیعیان موفق شدند بر مشکلات داخلی غلبه کنند بلکه به رسالت سیاسی و دینی خویش نیز توجه نمودند و همچون گذشته به استمرار راستین اسلام و مبارزه با خلفا پرداختند.

این موفقیت‌های امام موسی بن جعفر علیه السلام, بر خلفای عباسی غیر قابل تحمل بود و آن‌ها را به عکس العمل وادار می‌کرد. دشمنی خلفای عباسی باامام کاظم (ع) زمانی بیشتر می‌شد که آن امام بزرگوار به طور علنی مخالفت خویش را با خلفا آشکار می‌کرد و آن‌ها را متوجه می‌نمود که حکومت و رهبری جامعه از آن ائمه شیعه است و خلفای عباسی غاصب هستند.
نوشته‌اند روزی امام کاظم علیه السلام مهدی عباسی را دید که مشغول رد مظالم است. امام خطاب به مهدی عباسی فرمود:
چرا آن چه را که از راه ستم از ما گرفته شده است باز نمی‌گردانی
مهدی پرسید آن چه از شما به ستم گرفته شده است, چه می‌باشد
پاسخ امام به گونه‌ای بود که مهدی عباسی را به تأمل واداشت و او را متوجه کرد که امام کاظم علیه السلام سلطه عباسیان را نامشروع می‌داند و به حاکمیت آن‌ها بر ممالک اسلامی اعتقادی ندارد.
اعتقاد خلفای عباسی نسبت به سازش ناپذیری امام کاظم (ع) و مبارزات بی امان آن بزرگوار به گونه‌ای بود که هر نوع نا آرامی و قیامی را منتسب به امام کاظم (ع) می‌کردند و معتقد بودند رهبری قیام‌هایی که علیه عباسیان می‌شود, در دست امام موسی بن جعفر علیه السلام است. به عنوان مثال, زمانی که قیام فخ رخ داد و حسین بن علی, رهبر پرشور این قیام خونین به شهادت رسید, هادی عباسی, دربارهٔ نقش امام کاظم (ع) در رهبری قیام فخ, اظهار نگرانی کرد و گفت:
به خدا قسم, حسین (رهبر شهید قیام فخ) به دستور او (امام موسی بن جعفر علیه السلام) قیام کرده و تحت تأثیر او قرار گرفته است, زیرا صاحب وصیت در این خانواده اوست, خدا مرا بکشد, اگر او را زنده بگذارم.

شیوهٔ خاصی که امام کاظم (ع) در مبارزه با خلفای عباسی در پیش گرفته بود, سرانجام منجر به این شد که هارون به دستگیری امام و زندانی کردن آن بزرگوار مصمم شود.
مهم‌ترین محور تبلیغاتی عباسیان, به ویژه هارون الرشید, این بود که می‌خواستند به مسلمانان چنین وانمود کنند که وارث به حق رسول اکرم, عباسیان هستند و در نتیجه رهبری حکومت اسلامی باید در دست آنان باشد. امام کاظم علیه السلام در برابر این تبلیغات گمراه کننده عباسیان به شدت ایستاد و در این باره روشنگری کرد. امام کاظم (ع) در این زمینه به قدری حساسیت نشان می‌داد که در حضور هارون نیز بدون هیچ ملاحظه‌ای بر نفاق عباسیان می تاخت و عدم شایستگی آن‌ها را نسبت به ادعایی که داشتند برمی شمرد. نوشته‌اند که روزی هارون به زیارت مرقد مطهر رسول اکرم در مدینه رفت و برای ابراز خویشی نسبت به رسول اکرم, چنین سلام داد: سلام بر توای رسول خدا, ای پسر عمو...
در این هنگام, امام موسی کاظم برای خنثی کردن حرکت هارون, خطاب به مرقد رسول خدا, چنین فرمود: سلام بر توای پدر.
هارون از این حرکت سنجیده و کوبندهٔ امام رنگ رخسارش دگرگون شد و در جواب درماند. همین جواب باعث شد که هارون دستور بازداشت و زندانی کردن امام را صادر نماید.
به هر حال, مبارزات توقف ناپذیر و کوبندهٔ امام موسی کاظم (ع) سبب شد که هارون برای مقابله با خطراتی که از این ناحیه خلافتش را تهدید می‌کرد, امام را زندانی کند و سپس با حیله آن بزرگوار را به شهادت برساند.
در پایان سالروز ولادت با برکت امام کاظم (ع) را به شیعیان راهش تبریک می گوییم.