مختصری در مورد امام علی (ع)

امام علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف در سیزده رجب سال سی‌ام عام الفیل، یعنی 23 سال پیش از هجرت نبوی در درون کعبه معظمه دیده به جهان گشود. (1)
پدرش ابوطالب بن عبدالمطلب، که با عبدالله بن عبدالمطلب پدر حضرت محمد (ص)، برادر اعیانی و مادرشان فاطمه بنت عمرو بن عایذ مخزومی بود. (2)
مادرش فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبد مناف بود. وی از جمله بانوان گروه نخست بود که به پیامبر (ص) ایمان آورد و مسلمان شد و رنج‌های ایام حضور در مکه را به همراه همسر و خانواده‌اش متحمل گردید و در هنگام هجرت پیامبر (ص)، وی نیز به مدینه هجرت نمود و در همین شهر مقدس بدرود حیات گفت و پیامبر (ص) با پیراهن خود وی را کفن کرد، تا بدین وسیله او را از گزند گزندگان زمین و هم از آسیب قبر در امان نگه دارد و اقرار به ولایت فرزندش علی بن ابی طالب (ع) را به وی تلقین کرد، تا هنگام پرسش نکیرین، به راحتی پاسخشان دهد. رسول خدا (ص)، او را بدین طریق احترام کرد و از این فضل عظیم برخوردار ساخت. (3)
ابوطالب (ع) و همسرش فاطمه بنت اسد (س) برای پیامبر (ص) و گسترش دین مبین اسلام تلاش‌های زیادی به عمل آورده و رنج‌ها و سختی‌های فراوانی متحمل گردیدند.
از زمانی که حضرت عبدالمطلب (ع) وفات یافت، کفالت نواده یتیمش محمد بن عبدالله (ص) بر عهده عمویش ابوطالب (ع) افتاد و وی آن حضرت را تا آخر عمرش (به مدت 44 سال) سرپرستی و پشتیبانی نمود و از عقاید و افکارش حمایت کرد.
ابوطالب (ع) و فاطمه بنت اسد (س)، در نگه داری پیامبر (ص) چنان عمل می‌کردند، که وی را بر فرزندان خود ترجیح می‌دادند و به او بهتر و بیشتر می‌رسیدند.

به همین لحاظ پیامبر (ص)، با وجود آن دو مهربان، احساس یتیمی نمی‌کرد و جای پدر و مادر خویش را خالی نمی‌دید.
حضرت علی (ع) و برادران و خواهرانش، نخستین کسانی بودند که هم از سوی پدر و هم از سوی مادر، هاشمی بودند. (4)
کنیه‌های امام علی (ع) عبارت است از: ابوالحسن، ابوالحسین، ابوالحسنین، ابوالسبطین و الریحانتین و ابوتراب.
معروف‌ترین کنیه‌هایش ابوالحسن و ابوتراب می‌باشد.
القاب آن حضرت عبارتند از: امیرالمؤمنین، سیدالوصیین، سیدالمسلمین، سیدالاوصیاء، سیدالعرب، خلیفه رسول الله، امام المتقین، یعسوب المؤمنین، صهر رسول الله، حیدر، مرتضی، وصی و …
تولد مبارک آثارش در شهر مکه معظمه و در داخل خانه خدا (کعبه) واقع گردید.

تولد در خانه کعبه، فضیلتی ویژه حضرت علی (ع) است و خدای متعال، تنها وی را به چنین امتیازی کرامت نمود. نه پیش از او و نه پس از او، برای هیچ کسی چنین فضیلتی پدید نیامده است. (5)
مرحوم شیخ عباس قمی، کیفیت ولادت آن حضرت را چنین بیان کرد: آن چه به سندهای بسیار وارد شده، آن است که روزی عباس بن عبدالمطلب، با یزید بن قعنب و با گروهی از بنی هاشم و جماعتی از قبیله بنی العزی در برابر خانه کعبه نشسته بودند، ناگاه فاطمه بنت اسد به مسجد در آمد و به حضرت امیرالمؤمنین (ع)، نه ماه آبستن بود و او را درد زائیدن گرفته بود. پس در برابر خانه کعبه ایستاد و نظر به جانب آسمان افکند و گفت: پروردگارا! من ایمان آورده‌ام به تو و به هر پیامبر و رسولی که فرستاده‌ای و به هر کتابی که نازل گردانیده‌ای و تصدیق کرده‌ام به گفته‌های جدم ابراهیم خلیل (ع) که خانه کعبه بنا کرده او است، پس سئوال می‌کنم از تو، به حق این خانه و به حق آن کسی که این خانه را بنا کرده است و به حق این فرزندی که در شکم من است و با من سخن می‌گوید و به سخن گفتن خود مونس من گردیده است و یقین دارم که او یکی از آیات جلال و عظمت تو است، که آسان کنی بر من ولادت او را.

عباس و یزید بن قعنب گفتند که چون فاطمه از این دعا فارغ شد دیدیم که دیوار عقب خانه، شکافته شد. فاطمه از آن رخنه داخل شد و از دیده‌های ما پنهان گردید، پس شکاف دیوار به اذن خدا به هم پیوست و ما چون خواستیم در خانه را بگشاییم چندان که سعی کردیم، در گشوده نشد. دانستیم که این امر از جانب خدا واقع شده و فاطمه سه روز در اندرون کعبه ماند. اهل مکه در کوچه‌ها و بازارها این قضیه را نقل می‌کردند و زن‌ها این حکایت را یاد می‌کردند و تعجب می‌نمودند. تا روز چهارم رسید، پس همان موضع از دیوار کعبه که شکافته شده بود، دیگر باره شکافته شد، فاطمه بنت اسد بیرون آمد و فرزند خود اسدالله الغالب علی بن ابی طالب (ع) را در دست خویش داشت و می‌گفت: ای گروه مردم! به درستی که حق تعالی برگزید مرا از میان خلق خود و فضیلت داد مرا بر زنان برگزیده که پیش از من بوده‌اند. زیرا که حق تعالی برگزید آسیه دختر مزاحم را و او عبادت کرد حق تعالی را پنهان در موضعی که عبادت خدا در آن جا سزاوار نبود، مگر در حال ضرورت، یعنی خانه فرعون.

و مریم دختر عمران را حق تعالی برگزید و ولادت حضرت عیسی (ع) را بر او آسان گردانید و در بیابان درخت خشک را جنباند و رطب تازه از برای او از آن درخت فرو ریخت و حق تعالی مرا بر هر دو و زیادتی داد و هم چنین بر جمیع زنان عالمیان که پیش از من گذشته‌اند. زیرا که من فرزندی آورده‌ام در میان خانه برگزیده او و سه روز در آن خانه محترم ماندم و از میوه‌ها و طعام‌های بهشت تناول کردم و چون خواستم که بیرون آیم، در هنگامی که فرزند برگزیده من بر روی دست من بود، هاتفی از غیب مرا ندا کرد که: ای فاطمه! این فرزند بزرگوار را "علی" نام کن، به درستیکه منم خداوند علی أعلی و او را آفریده‌ام از قدرت و عزت و جلال خود و بهره کامل از عدالت خویش به او بخشیدم و نام او را از نام مقدس خود اشتقاق نموده‌ام و او را به آداب خجسته خود تأدیب نموده‌ام و امور خود را به او تفویض کرده‌ام و او را به علوم پنهان خود مطلع کرده‌ام و در خانه محترم من متولد شده است و او اول کسی است که اذان خواهد گفت بر روی خانه من و بت‌ها را خواهد شکست و آن‌ها را از بالای کعبه به زیر خواهد انداخت و مرا به عظمت و مجد و بزرگواری و یگانگی یاد خواهد کرد و اوست امام و پیشوا بعد از حبیب من و برگزیده از جمیع خلق من محمد (ص) که رسول من است و او وصی او خواهد بود. خوشا حال کسی که او را دوست دارد و یاری کند او را و وای بر حال کسی که فرمان او نبرد و یاری او نکند و انکار حق او نماید. (6)
آری، حضرت علی (ع) در چنین روز مبارک و در چنین محل مبارک و با میزبانی خدای سبحان دیده به جهان گشود و جهان هستی را از انوار الهی‌اش روشن گردانید. ابوطالب (ع) و فاطمه بنت اسد (س)، در نگه داری و تربیت این نازنین فرزند، تلاش بلیغی به عمل آوردند. ولی هنوز چند سالی از ولادت با برکتش نگذشته بود که حضرت محمد (ص) و همسرش خدیجه کبری (س) از ابوطالب (ع) و همسرش فاطمه بنت اسد (س) تقاضا نمودند که نگه داری این کودک دلربا را به آنان واگذارد. ابوطالب (ع) و فاطمه بنت اسد (س) به خاطر شدت علاقه و محبت به حضرت محمد (ص)، درخواستش را رد نکرده و نگه داری علی (ع) را به وی سپردند.
از آن پس، علی (ع) در دامن مهرانگیز رسول خدا (ص) رشد و تعالی یافت و مراحل تکامل را طی نمود. او نخستین کسی بود که به خدا و پیامبرش ایمان آورد و تا آخر عمر شریف خود در اعتلای کلمه لا اله الا الله و عدالت اسلامی، لحظه‌ای از پای ننشست. زید بن ارقم روایت کرد: اول من صلی مع رسول الله (ص) علی بن ابی طالب (ع)؛ نخستین کسی که با رسول خدا (ص) نماز گزارد، علی (ع) بود. (7)
ا----------------
1_ خصائص الائمه (ع) (سید رضی)، ص 39؛ الارشاد (شیخ مفید)، ص 8
2_ منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج 1، ص 11
3_ الارشاد، ص 8؛ بحارالانوار (علامه مجلسی)، ج 35، ص 179؛ اهل بیت (نوفیق ابوعلم)، ص 191
4_ خصائص الائمه (ع)، ص 39
5_ الارشاد، ص 8؛ خصائص الائمه (ع)، ص 39؛ منتهی الآمال، ج 1، ص 143
6_ منتهی الآمال، ج 1، ص 141
7_ أنساب الأشراف (احمد بن یحیی بلاذری)، ج 2، ص 8