نقش بنی‌صدر در واقعه طبس

از نکات ابهام آمیز دوران ریاست جمهوری بنی صدر، ارتباط وی با دو واقعه مهم طبس و کودتای نوژه است. واقعه طبس در پنجم اردیبهشت ۱۳۵۹ پس از چند ماه که از تسخیر انقلابی سفارت امریکا در ایران می‌گذشت، روی داد. دانشجویان پیرو خط امام در ۱۳ آبان ماه ۱۳۵۸، سفارت امریکا را تسخیر کردند و ایالات متحده امریکا که از این اقدام سخت متحیر و سردرگم شده بود، حمله به ایران را در دستور کار خود قرار داد که به ظاهر برای نجات دیپلمات‌های به گروگان گرفته شده بود، اما عملاً با حمله به موقعیت‌های حیاتی پایتخت، تجاوز به تمامیت ارضی ایران محسوب می‌شد.

 

طبق برنامه امریکایی‌ها، گروه ویژه‌ای برای حمله به ایران و آزادی گروگان‌ها تشکیل شد که «دلتا فورس» نام داشت و نام عملیات «ایگل کلاً» یعنی پنجهٔ عقاب نامگذاری شده بود. این گروه ویژه طبق اظهارات چارلی بکویث، فرمانده عملیات، ۱۳۲ نفر بودند. عملیات نظامی امریکایی‌ها در نیمه شب ۵/۲/۵۹ در صحرای طبس با شکست مواجه شد. ابتدا یکی از هلی کوپترها به دلیل اشکال فنی پس از چهل مایل پرواز در خاک ایران مجبور شد به ناو هواپیما بر برنیمیتز که در دریای عمان مستقر بود، برگردد. هلی کوپتر دوم نیز به دلیل اشکال فنی دیگری، در محلی نزدیک کرمان فرود آمد. شش هلی کوپتر در محل مقرر در صحرای طبس فرود آمدند. یکی دیگر از هلی کوپترها پس از سوخت گیری در حالی که از زمین بلند می‌شد با بدنهٔ یکی از هواپیماهای سی ـ ۱۳۰ برخورد کرد و انفجار عظیمی رخ داد که به کشته شدن تعدادی از کماندوها منجر شد.

 

با بروز این حادثه عملیات نجات متوقف شد و اعضای گروه نجات در حالی که اجساد سوخته شدهٔ ۹ تن از یارانشان را پشت سرگذاشته بودند با سرعت محل را ترک کردند. پس از فرار امریکایی‌ها از ایران کاخ سفید اعلامیه‌ای به این شرح پخش کرد: «امریکا در عملیاتی در صحرای طبس جهت آزادی جان گروگان‌های اسیر در ایران با شکست روبه رو شد و اسناد سری و مهمی در درون هلی کوپترها به جای مانده است».

 

پس از مدت کوتاهی از پخش این اعلامیه از جانب کاخ سفید، بنی صدر که در آن زمان فرماندهی کل قوا را برعهده داشت، دستور داد تا هلی کوپترهای به جای مانده از عملیات امریکایی‌ها بمباران شود و این کار در سه نوبت ساعت ۳۰: ۶ عصر جمعه ۵/۲/۵۹، ساعت ۳۰: ۱۰ شب، و ساعت ۷ صبح شنبه ۶/۲/۵۹ انجام گرفت. در این اقدام، اسناد سری و مهم باقی مانده در آتش سوختند و محمد منتظر قائم، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یزد، که در منطقه از هلی کوپترها محافظت می‌کرد، به شهادت رسید و سه پاسدار دیگر به نام‌های عباس سامعی، محمد علی درستکار و محمد رضا لاوری به شدت زخمی شدند. بنی صدر علت این اقدام را در گفتگو با روزنامه کیهان چنین بیان می‌کند: «به چند دلیل این کار می‌بایست صورت می‌گرفت. اولاً رادارهای ما را مستشاران امریکایی که در زمان رژیم شاه در ایران بودند، کار گذاشته‌اند. بنابراین تکنیک آن کاملاً برای آنها روشن است، در نتیجه می‌دانند چگونه از مرزها بگذرند که رادارها نتوانند آنها را شناسایی کنند. ثانیاً هواپیماهای ما نیز از نوع امریکایی هستند و امریکا به هر حال به تکنیک و اسرار آنها آشنایی دارد و از آنجا که احتمال زیادی برای اقدام به عملیاتی برای از بین بردن هلی کوپترها از جانب امریکا با پوشش هوایی خود می‌رفت، دستور این عملیات داده شد. این عمل برای این بود که هلی کوپترها از کار بیفتند و نتوانند از کشور خارج شوند». (روزنامه کیهان، ۷/۲/۱۳۵۹) در حالی که اگر چنین احتمالی وجود داشت باز کردن وسایل و قطعات حساس پروازی کافی بود که آنها را از کار بیندازد.

 

شهید آیت الله صدوقی دراین باره اظهار داشت: «شهادت [محمد منتظر قائم] یک امر ساده‌ای نبود به دست دشمن [امریکا] هم شهید نشده چون ایمان دارم شخصاً به این که در این توطئه طبس، بعضی از خائنین کشور هم شرکت داشتند. مخصوصاً «باقری» [فرمانده نیروی هوایی جمهوری اسلامی در زمان تجاوز امریکا] بود که از دوستان شنیدم که این باقری مردی در راه انقلاب نیست، مخالف انقلاب است. دشمن جمهوری اسلامی است. . . در هرحال خیانت باقری و عده دیگری از هموطنان ما، که با انقلاب دشمن بودند، دخیل بود، در این توطئه امریکا. . . محمد منتظر در آن موقع در یکی از این هواپیماها یا هلی کوپترها رفته بود و کاوش کرد و مقداری از این چیزی که باید به دست بیاورد به دست آورد. آن موقع با راکت هواپیماهای مرتب و منظم [سالم و بجا مانده] را نابود کردند. برای اینکه اسراری که در آن هواپیماها بود کشف نشود و معلوم نگردد که خیانتکار چه کسی است و چه کسانی بودند؟ محمد منتظر که بعضی از اسرار را به دست آورده بود، به وسیله راکت قطعه قطعه کردند. برای این که روشن نشود که چه اشخاصی در این غائله و در این توطئه شرکت داشتند؟». (روزنامه جمهوری اسلامی، ۶/۲/۱۳۶۰)

 

نکته قابل تأمل این حادثه آن است که این کارشکنی بنی صدر در زمانی رخ می‌دهد که حضرت امام خمینی (س) با تیزبینی، در تاریخ ۷/۲/۱۳۵۹ طی حکمی به رئیس جمهور وقت دستور رسیدگی به جرائم آمریکا در حمله به ایران را داده و از بنی صدر می‌خواهد که با دعوت از گروه‌های سیاسی و حقوقی کشورهای مختلف ضمن اثبات حقانیت ملت ایران، ادعاهای دروغ طرفداری رئیس جمهور وقت ایالات متحده (کارتر) از حقوق بشر و صلح دوستی را بر جهانیان آشکار نماید. ایشان در همین رابطه می‌فرمایند:

 

بسم اللَّه الرحمن الرحیم

جناب آقای بنی صدر، رئیس جمهور ایران

مقتضی است برای رسیدگی به جرائم امریکا در حمله نظامی به ایران، از گروههای مختلف کشورهای جهان دعوت شود که مشاهده کنند امریکای جهانخوار با ادعاهای طرفداری از حقوق بشر و صلح دوستی و انساندوستی با یک ملت مستقل چه معامله‌ای کرده است و می‌کند تا مشاهده کنند آثار جرم این رژیم آدمخوار را؛ که مع الأسف دولت‌های غربی، جمعیت‌های طرفدار حقوق بشر، و سازمان ملل متحد، و شورای امنیت سازمان ملل متحد، همگی طرفداری از او می‌کنند. و به عیان ببینند تا آنچه این جانب مکرر گفته‌ام که تمام این سازمانها و گروهها برای طرفداری از قدرتمندان به وجود آمده است، و این جمعیتها به دست قدرتمندان برای سلطه بر ضعیفان و مکیدن خون محرومان جهان به وجود آمده است. تا ببینند که به بهانه نجات جاسوسان چه نقشه‌ای برای ملت مظلوم ما طرح کرده‌اند. تا ببینند و باور کنند که سازمانهای کذایی آنجا که به نفع قدرتمندان و سرمایه داران بین المللی است حقوق مستضعفین را نادیده گرفته، و جز برای سلطه آنان عملی انجام نمی‌دهند.

 

دولت غاصب عراق به دستور امریکا مدتهاست به ایران تجاوز می‌کند، و ما ندیدیم این جمعیتها و سازمانها و لو برای یک مرتبه هم که شده است اعتراض کنند، لکن برای پنجاه نفر جاسوس، که با کمال انسانیت با آنها عمل می‌شود، هر روز اعتراضات و فریاد نقض حقوق بشر از حلقوم آنان طنین‌انداز است! ما ندیدیم که طرفداران حقوق بشر از حق دولت ضعیف و ملت مظلوم ما دفاع کنند. این سازمانها نه تنها این تجاوز واضح به یک کشور مستقل را نادیده می‌گیرند، بلکه ما را به نقض قراردادهای بین المللی محکوم می‌کنند. در صورتی که ما جز جاسوسان را که برای توطئه به ایران آمده‌اند کسی را توقیف نکردیم. و ببینند که آنان که به طرفداری از امریکای متجاوز ما را می‌خواهند در حصر اقتصادی قرار دهند، با اینکه کارتر آنان را در جریان خیانت هولناکش قرار نداده و نقض حاکمیت یک کشور مستقل را کرده است، باز از او طرفداری می‌کنند و خواهند کرد و ما را به حصر اقتصادی می‌کشند و باز برای طرفداری ظالم هیاهو می‌کنند. شما به طرفداران امریکا، که مع الأسف در این به اصطلاح روشنفکران خودمان فراوانند، و به جوانانی که فریب این گروهها را خورده‌اند تذکر دهید که خود را عوض کنند و به ملت خود بپیوندند و برای دیگران و اجانب جان خود را تباه نکنند، و به نصیحت ما گوش دهند که خیر و صلاح خودشان در این است. شما به قشرهایی مثل خرابکاران کردستان و آشوبگران دانشگاهها تذکر دهید که در این موقع حساس از این اعمال خلاف ملیت و اسلامیت و انسانیت که کشور را ممکن است به تباهی کشد دست بردارید، که امروز هر صدایی و هر عملی بر خلاف جریان انقلابی ایران خدمت به جهانخواران است، و دلیل بر وابستگی اینان به آنان است. و السلام علیکم و علی عباد اللَّه الصالحین. »

روح اللَّه الموسوی الخمینی

 (صحیفه امام، ج ۱۲، ص: ۲۵۸ و ۲۵۹)

 

این واقعه و رویدادهای چند روز پس از آن به رسوایی دوستان داخلی امریکا از جمله بنی صدر انجامید و باعث شد او برای اولین بار وی مورد انتقاد شدید نیروهای انقلابی قرار گیرد. خیانت و همکاری او با امریکایی‌ها در این زمینه و مواضع ضد انقلابی بعدی او راه را برای اخراج بنی صدر از مجموعه قدرت هر چه بیشتر هموار کرد.

انتهای پیام

موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)