-
۳۹۰
نکته اوّل:
یکی از تعابیر و اصطلاحات فقهی این است که فلان عمل را به «قصد رجاء» انجام دهید. منظور از آن چیست؟
حضرت آیت الله فاضل لنکرانی در این باره فرموده اند: «رجاء» به معنای «امید» و «قصد رجاء» به معنای «امید ثواب» است. و در برخی از موارد که گفته می‌شود فلان کار را «رجاءً» انجام دهید، بدین معنا است که بعضی از کارهای مستحب با دلیل معتبر ثابت شده اند و انجام دادن آنها به قصد «ورود شرعی» مانعی ندارد؛ یعنی می‌توان آن کار مستحب را به عنوان اینکه از سوی شارع مقدس وارد و به آن دستور داده شده است، انجام داد؛ اما گاه دلیل معتبر شرعی بر «استحباب» برخی از کارها وجود ندارد، بلکه دلیل ضعیف و روایت غیر معتبری بر مستحب بودن آنها هست. در این صورت، اگر بخواهیم آن کار را بدین قصد انجام دهیم که شارع مقدس، دستورش را داده و مستحب شرعی و از سوی او «وارد» شده است، انجام دادن آن کار با چنین قصدی جایز و صحیح نیست، بلکه بدعت و حرام است؛ زیرا حجت شرعی بر «استحباب» آن کار وجود ندارد و نسبت دادن آن به شارع مقدس دروغ است؛ ولی در همین موارد نیز، می‌توان آن کار را با اعتماد به همان روایت ضعیف و غیرمعتبر انجام داد به این امید که شاید همان روایت ضعیف و غیرمعتبر از سوی شارع مقدس صادر شده و انجام دادن آن کار، مطلوب او باشد. در این صورت نیز، برای انجام دادن این کار، ثواب اِنقیادی و اطاعت و بندگی، به انسان می‌دهند. (1)
نکته دوم:
یکی از سؤالات شرعی که گاه مطرح می‌گردد این است: آیا مراعات نوبت در اموری که طبق نوبت به کار افراد رسیدگی می‌شود، یک حق عقلایی و شرعی است و تخلف از آن حرام است؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ به این استفتا فرموده اند:
در حال حاضر که بسیاری از کارها در اجتماع به صورت صف و قرار گرفتن در نوبت انجام می‌گیرد، این امر یک حق عقلایی شمرده می‌شود و از بین بردن آن نیز نوعی ظلم به حساب می‌آید و مشمول ادله حرمت ظلم و تجاوز به «حقوقُ الناس» می‌شود. البته در مواردی که طبق عرفِ عُقلا استثنایی واقع می‌شود، همچون بیمار اورژانسی در مطب دکتر و مانند آن، رعایت نکردن نوبت اشکالی ندارد. (2)
نکته سوم:
یکی از قالبهای جالب و جاذب در تبلیغ، تدریس، تحقیق و تألیف، قالب «شعر» است. بدین منظور، در هر شماره از مجله، اشعاری «موضوعی» و «کاربردی» را به شما تقدیم و عرضه می‌داریم. گفتنی است که موضوع نگاری و عنوان گذاریها از نگارنده است. امید است که به ذوق آید و به دل نشیند.
یک. توحید (بویژه برای شروع سخن)
به نام آن که دل کاشانه اوست
چراغ هر کسی در خانه اوست
دو. امام زمان علیه السلام
یک شب جمال رویت تشبیه ماه کردم
تو بِهْ ز ماه بودی من اشتباه کردم
سه. امام خمینی رحمه الله
من نمی‌دانم که اسلام از کجاست
من نمی‌دانم که ایمان از کِی است
هر کسی دنبال چیزی می‌رود
کز نخستین روز دنبال وی است
من «خمینی» را ستایم زانکه او
هم «خُم» است و هم «می» است و هم «نی» است
چهار. زبان حال جانبازان عزیز (بویژه جانبازان شیمیایی)
اگر داغِ دل بود ما دیده‌ایم
اگر خونِ دل بود ما خورده‌ایم
اگر دلْ، دلیل است آورده‌ایم
اگر داغ، شرط است ما بُرده‌ایم
پنج. نکوهش طلب
دست طلب چو پیش کسانی می‌کنی دراز
پُل بسته‌ای که بگذری از آبروی خویش (صائب تبریزی)
نکته چهارم:
سوره «کوثر» که در شأن و مقام والای همسر ولی و ولایت، «حضرت فاطمه زهراعلیها السلام» نازل شده و در قرآن آمده است، دارای ویژگی‌های ممتاز زیر است که چگونگی و دانستن آن خالی از لطافت و ظرافت نیست:
یک. عبارت «إِنّآأَعطَیناکَ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است.
دو. کلمه «الْکَوثَرَ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است.
سه. عبارت «فَصَلِّ لِرَبّکَ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است.
چهار. عبارت «وانْحَرْ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است.
پنج. عبارت «إِنَّ شانِئَکَ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است.
شش. عبارت «هُوَ الابْتَرُ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است. (3)
نکته پنجم:
اکنون که سخن از شمیم بهشت، حضرت فاطمه زهراعلیها السلام، به میان آمد، شایسته است به نکته دیگری اشاره نماییم و آن نکته این است که هنگام توسل به حضرت چنین می‌گوییم و تلفظ می‌کنیم:
«یا فاطِمَةَ الزَّهْراءِ أَدْرِکْنا!؛ ای فاطمه زهرا؛ ما را دریاب!»
شایان گفتن است که طبق قواعد دستور زبان عربی، چون کلمه «فاطمه» در این جمله، «منادا» واقع شده و کلمه «الزَّهْرآء؛ درخشان و تابان» صفت برای «فاطمه» قرار گرفته است، هر دو کلمه در این عبارت باید به صورت مضموم، یعنی به صورت «یا فاطِمَةُ الزَّهْراءُ» خوانده و تلفظ شوند و در اینجا مفهوم و معنای اضافه «فاطمه = مُضاف و الزهراء = مضاف الیه» وجود ندارد تا به صورت «یا فاطِمَةَ الزَّهْراءِ» تلفظ گردد.
از سوی دیگر، چون منادا و مخاطب در این جمله، زن و مؤنث است، باید طبق قواعد دستور زبان عربی به جای «أَدْرِکْنا» بگوییم: «أَدْرِکینا» پس این جمله ندایی را باید به صورت «یا فاطِمَةُ الزَّهْراءُ أَدْرِکینا» بگوییم و تلفظ کنیم؛ همان گونه که در حالت استغاثه به حضرت نیز باید به جای «یا فاطِمَةَ الزَّهْراءْ أغِثْنا»، بگوییم: «یا فاطِمَةُ الزَّهْراءُ (در حالت وقف = الزَّهْراءْ) أَغیثینا» و در صورتی که از کلمه «فاطمه» استفاده نکنیم، باید چنین بگوییم: «یا زهْراءُ (در حالت وقف = یا زَهْراءْ) أَدْرِکینا» و یا «یا زهْراءُ (در حالت وقف = یا زَهْراءْ) أغیثینا» و در موارد همسان آن، مانند توسل و استغاثه به حضرت زینب علیها السلام، باید چنین بگوییم: «یا زَینَبُ (در حالت وقف = یا زَینَبْ) أَدْرِکینا» و یا «یا زَینَبُ (در حالت وقف = یا زَینَبْ) أَغیثینا»
نکته ششم:
برخی بر این عقیده اند که ذکر «لا إله إلاّ اللَّه» برترین ذکرهاست؛ اما برخی دیگر، از جمله اهل ولا، بر این عقیده اند که ذکر صلوات (اللهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد) برترین ذکرهاست، چرا که هر ذاکری با گفتن این ذکر، به سه اصل از اصول دین - بویژه اصل امامت و ولایت - شهادت می‌دهد و اقرار می‌کند و راه خویش را از دیگران متمایز و ممتاز می‌سازد:
یک. اللّهمّ (اقرار به توحید و وحدانیت) ؛
دو. صلّ علی محمّد (اقرار به نبوت و رسالت) ؛
سه. وءال محمّد (اقرار به امامت و ولایت) .
امید است که خدای کریم، ما را جزء ذاکران و صلوات گویان و صلوات مداران قرار دهد و بپذیرد.
------------
پاورقی:
1) جامع المسائل، 2 جلد، چاپ پنجم، قم، [بی نا] ، مطبوعاتی امیر، 1377، ج 2، ص 172، س 374.
2) مجموعه استفتائات جدید، تهیه و تنظیم: ابوالقاسم علیان نژادی، 2 جلد، چاپ دوم، قم، مدرسة الامام علی بن ابی طالب، 1376، ج 1، ص 489، س 1592.
3) نگارنده در ذکر این نکته، وامدار شفاهی استاد محسن قرائتی - حفظه اللَّه - است.
یکی از تعابیر و اصطلاحات فقهی این است که فلان عمل را به «قصد رجاء» انجام دهید. منظور از آن چیست؟
حضرت آیت الله فاضل لنکرانی در این باره فرموده اند: «رجاء» به معنای «امید» و «قصد رجاء» به معنای «امید ثواب» است. و در برخی از موارد که گفته می‌شود فلان کار را «رجاءً» انجام دهید، بدین معنا است که بعضی از کارهای مستحب با دلیل معتبر ثابت شده اند و انجام دادن آنها به قصد «ورود شرعی» مانعی ندارد؛ یعنی می‌توان آن کار مستحب را به عنوان اینکه از سوی شارع مقدس وارد و به آن دستور داده شده است، انجام داد؛ اما گاه دلیل معتبر شرعی بر «استحباب» برخی از کارها وجود ندارد، بلکه دلیل ضعیف و روایت غیر معتبری بر مستحب بودن آنها هست. در این صورت، اگر بخواهیم آن کار را بدین قصد انجام دهیم که شارع مقدس، دستورش را داده و مستحب شرعی و از سوی او «وارد» شده است، انجام دادن آن کار با چنین قصدی جایز و صحیح نیست، بلکه بدعت و حرام است؛ زیرا حجت شرعی بر «استحباب» آن کار وجود ندارد و نسبت دادن آن به شارع مقدس دروغ است؛ ولی در همین موارد نیز، می‌توان آن کار را با اعتماد به همان روایت ضعیف و غیرمعتبر انجام داد به این امید که شاید همان روایت ضعیف و غیرمعتبر از سوی شارع مقدس صادر شده و انجام دادن آن کار، مطلوب او باشد. در این صورت نیز، برای انجام دادن این کار، ثواب اِنقیادی و اطاعت و بندگی، به انسان می‌دهند. (1)
نکته دوم:
یکی از سؤالات شرعی که گاه مطرح می‌گردد این است: آیا مراعات نوبت در اموری که طبق نوبت به کار افراد رسیدگی می‌شود، یک حق عقلایی و شرعی است و تخلف از آن حرام است؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ به این استفتا فرموده اند:
در حال حاضر که بسیاری از کارها در اجتماع به صورت صف و قرار گرفتن در نوبت انجام می‌گیرد، این امر یک حق عقلایی شمرده می‌شود و از بین بردن آن نیز نوعی ظلم به حساب می‌آید و مشمول ادله حرمت ظلم و تجاوز به «حقوقُ الناس» می‌شود. البته در مواردی که طبق عرفِ عُقلا استثنایی واقع می‌شود، همچون بیمار اورژانسی در مطب دکتر و مانند آن، رعایت نکردن نوبت اشکالی ندارد. (2)
نکته سوم:
یکی از قالبهای جالب و جاذب در تبلیغ، تدریس، تحقیق و تألیف، قالب «شعر» است. بدین منظور، در هر شماره از مجله، اشعاری «موضوعی» و «کاربردی» را به شما تقدیم و عرضه می‌داریم. گفتنی است که موضوع نگاری و عنوان گذاریها از نگارنده است. امید است که به ذوق آید و به دل نشیند.
یک. توحید (بویژه برای شروع سخن)
به نام آن که دل کاشانه اوست
چراغ هر کسی در خانه اوست
دو. امام زمان علیه السلام
یک شب جمال رویت تشبیه ماه کردم
تو بِهْ ز ماه بودی من اشتباه کردم
سه. امام خمینی رحمه الله
من نمی‌دانم که اسلام از کجاست
من نمی‌دانم که ایمان از کِی است
هر کسی دنبال چیزی می‌رود
کز نخستین روز دنبال وی است
من «خمینی» را ستایم زانکه او
هم «خُم» است و هم «می» است و هم «نی» است
چهار. زبان حال جانبازان عزیز (بویژه جانبازان شیمیایی)
اگر داغِ دل بود ما دیده‌ایم
اگر خونِ دل بود ما خورده‌ایم
اگر دلْ، دلیل است آورده‌ایم
اگر داغ، شرط است ما بُرده‌ایم
پنج. نکوهش طلب
دست طلب چو پیش کسانی می‌کنی دراز
پُل بسته‌ای که بگذری از آبروی خویش (صائب تبریزی)
نکته چهارم:
سوره «کوثر» که در شأن و مقام والای همسر ولی و ولایت، «حضرت فاطمه زهراعلیها السلام» نازل شده و در قرآن آمده است، دارای ویژگی‌های ممتاز زیر است که چگونگی و دانستن آن خالی از لطافت و ظرافت نیست:
یک. عبارت «إِنّآأَعطَیناکَ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است.
دو. کلمه «الْکَوثَرَ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است.
سه. عبارت «فَصَلِّ لِرَبّکَ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است.
چهار. عبارت «وانْحَرْ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است.
پنج. عبارت «إِنَّ شانِئَکَ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است.
شش. عبارت «هُوَ الابْتَرُ» فقط یک بار در قرآن به کار رفته است. (3)
نکته پنجم:
اکنون که سخن از شمیم بهشت، حضرت فاطمه زهراعلیها السلام، به میان آمد، شایسته است به نکته دیگری اشاره نماییم و آن نکته این است که هنگام توسل به حضرت چنین می‌گوییم و تلفظ می‌کنیم:
«یا فاطِمَةَ الزَّهْراءِ أَدْرِکْنا!؛ ای فاطمه زهرا؛ ما را دریاب!»
شایان گفتن است که طبق قواعد دستور زبان عربی، چون کلمه «فاطمه» در این جمله، «منادا» واقع شده و کلمه «الزَّهْرآء؛ درخشان و تابان» صفت برای «فاطمه» قرار گرفته است، هر دو کلمه در این عبارت باید به صورت مضموم، یعنی به صورت «یا فاطِمَةُ الزَّهْراءُ» خوانده و تلفظ شوند و در اینجا مفهوم و معنای اضافه «فاطمه = مُضاف و الزهراء = مضاف الیه» وجود ندارد تا به صورت «یا فاطِمَةَ الزَّهْراءِ» تلفظ گردد.
از سوی دیگر، چون منادا و مخاطب در این جمله، زن و مؤنث است، باید طبق قواعد دستور زبان عربی به جای «أَدْرِکْنا» بگوییم: «أَدْرِکینا» پس این جمله ندایی را باید به صورت «یا فاطِمَةُ الزَّهْراءُ أَدْرِکینا» بگوییم و تلفظ کنیم؛ همان گونه که در حالت استغاثه به حضرت نیز باید به جای «یا فاطِمَةَ الزَّهْراءْ أغِثْنا»، بگوییم: «یا فاطِمَةُ الزَّهْراءُ (در حالت وقف = الزَّهْراءْ) أَغیثینا» و در صورتی که از کلمه «فاطمه» استفاده نکنیم، باید چنین بگوییم: «یا زهْراءُ (در حالت وقف = یا زَهْراءْ) أَدْرِکینا» و یا «یا زهْراءُ (در حالت وقف = یا زَهْراءْ) أغیثینا» و در موارد همسان آن، مانند توسل و استغاثه به حضرت زینب علیها السلام، باید چنین بگوییم: «یا زَینَبُ (در حالت وقف = یا زَینَبْ) أَدْرِکینا» و یا «یا زَینَبُ (در حالت وقف = یا زَینَبْ) أَغیثینا»
نکته ششم:
برخی بر این عقیده اند که ذکر «لا إله إلاّ اللَّه» برترین ذکرهاست؛ اما برخی دیگر، از جمله اهل ولا، بر این عقیده اند که ذکر صلوات (اللهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد) برترین ذکرهاست، چرا که هر ذاکری با گفتن این ذکر، به سه اصل از اصول دین - بویژه اصل امامت و ولایت - شهادت می‌دهد و اقرار می‌کند و راه خویش را از دیگران متمایز و ممتاز می‌سازد:
یک. اللّهمّ (اقرار به توحید و وحدانیت) ؛
دو. صلّ علی محمّد (اقرار به نبوت و رسالت) ؛
سه. وءال محمّد (اقرار به امامت و ولایت) .
امید است که خدای کریم، ما را جزء ذاکران و صلوات گویان و صلوات مداران قرار دهد و بپذیرد.
------------
پاورقی:
1) جامع المسائل، 2 جلد، چاپ پنجم، قم، [بی نا] ، مطبوعاتی امیر، 1377، ج 2، ص 172، س 374.
2) مجموعه استفتائات جدید، تهیه و تنظیم: ابوالقاسم علیان نژادی، 2 جلد، چاپ دوم، قم، مدرسة الامام علی بن ابی طالب، 1376، ج 1، ص 489، س 1592.
3) نگارنده در ذکر این نکته، وامدار شفاهی استاد محسن قرائتی - حفظه اللَّه - است.
اقدام شوم بنی صدر در طبس
چهل حدیث درباره حضرت زهرا(سلام الله علیها)
تسبیح فاطمه علیهاالسلام، مصداقى از ذکر کثیر
سخنرانی شهادت حضرت زهرا(س) حجة الاسلام پناهیان
سخنرانی ایام فاطمیه حجه الاسلام رفیعی
